CITISTRA

CITISTRA to międzynarodowy projekt badawczy realizowany w trzech krajach tj. Polsce, Czechach i na Słowacji, którego celem jest ocena wykorzystania potencjału pomiarów obywatelskich jako uzupełnienia już istniejących systemów monitorowania poziomu promieniowania jonizującego. Projekt jest finansowany w ramach konkursu PIANOFORTE.

To pomiary wykonywane przez członków społeczeństwa, którzy nie muszą być specjalistami w dziedzinie związanej z promieniowaniem jonizującym. Natomiast, po odpowiednim przeszkoleniu i przy użyciu prostych detektorów są oni w stanie wykonywać rzetelne pomiary poziomu promieniowania jonizującego.

CzechRad to przenośny licznik Geigera-Mullera z wbudowany modułem GPS i kartą pamięci służący do pomiaru mocy dawki promieniowania jonizującego.

200 sztuk

Państwowa Straż Pożarna (PSP) i Ochotnicza Straż Pożarna (OSP), Wojska Obrony Terytorialnej (WOT), Stacje Epidemiologiczno-Sanitarne, Urzędy Gmin graniczących z Ukrainą lub Białorusią.

12 miesięcy

W województwach: lubelskim, małopolskim, podkarpackim, śląskim i świętokrzyskim.

Tak. Każdy użytkownik detektorów CzechRad przechodzi szkolenie z obsługi urządzenia, wykonywania pomiarów, przesyłania danych pomiarowych oraz na temat promieniowania jonizującego i ochrony radiologicznej.

SAFECAST to globalna inicjatywa wykorzystująca obywatelskiego pomiary poziomu promieniowania jonizującego do monitorowania środowiska. Powstała ona po awarii elektrowni jądrowej Fukushima Dai-ichi w Japonii, w 2011 roku. Umożliwiła i umożliwia samodzielne wykonywanie pomiarów mocy dawki promieniowania jonizującego i dzielenie się wynikami online.

Tak. CITISTRA analizuje doświadczenia projektów takich jak SAFECAST, aby ocenić, jak pomiary obywatelskie mogą wspierać systemy monitorowania promieniowania jonizującego w krajach o różnym kontekście kulturowym i prawnym.

Nazwa detektora promieniowania jonizującego wykorzystywanego w ramach SAFECAST to bGeigie.

Detektor CzechRad jest zbudowany w oparciu o licznik Geigera–Mullera. Z uwagi na elementy konstrukcyjne w tym obudowę, może on rejestrować jedynie promieniowanie gamma.

Tak. Urządzenie to, jedynie rejestruje promieniowania jonizujące. Nie emituje promieniowania jonizującego. Jest w pełni bezpieczne w użytkowaniu zgodnym z instrukcją.

To wartość mocy dawki promieniowania jonizującego – informuje ona o tym, jaka ilość promieniowania jonizującego została pochłonięta przez organizm  (1 μSv)  w ciągu godziny (1 h).

Może to oznaczać rozładowaną baterię, problem z kartą SD lub błąd urządzenia. Sprawdź, czy urządzenie jest naładowane, a karta SD poprawnie włożona do odpowiedniego gniazda. Jeśli pomimo tego urządzenie nadal nie działa, zalecany jest kontakt z IFJ PAN.

Należy niezwłocznie oddalić się od źródła promieniowania jonizujacego, powiadomić odpowiednie służby oraz zgłosić odczyt do koordynatora projektu w Polsce IFJ PAN.

W zależności od intensywności użycia – zazwyczaj co kilka dni.

W zależności od intensywności użytkowania, urządzenie może działać od kilku do kilkunastu godzin. Regularne ładowanie po zakończonych pomiarach jest zalecane.

Tak, urządzenie działa zarówno wewnątrz budynków, jak i na zewnątrz. Wewnątrz budynku urządzenie może nie rejestrować sygnału GPS.Taki pomiar jest niekompletny.

Tak, ale nie należy narażać urządzenia na bezpośredni kontakt z wodą. Zaleca się wykonywanie pomiarów pod osłoną lub po ustaniu opadów.

Urządzenia, które dostają użytkownicy są wykalibrowane. Ważne jest jednak, by regularnie zgłaszać wszelkie nieprawidłowości w działaniu urządzeń.

Tak. Po włożeniu karty SD i włączeniu urządzenia, dane są rejestrowane automatycznie. Zaleca się regularne zgrywanie danych i przesyłanie ich do IFJ PAN.

Tak, dane można przeglądać na komputerze za pomocą specjalnego oprogramowania.

Nie, na razie nie ma takiej możliwości.

Tak, wyniki pomiarów zostaną udostępnione na stronie internetowej SAFECAST.

Detektor CzechRad – podobnie jak inne liczniki Geigera – nigdy nie pokaże wartości równej 0 μSv/h, ponieważ promieniowanie jonizujące występuje na całej kuli ziemskiej od jej powstania.

Źródłem naturalnego promieniowania jonizującego są izotopy promieniotwórcze występujące naturalnie na całej kuli ziemskiej (np. ²³²Th, ²³⁵U, ²³⁸U, ⁴⁰K) lub powstające w górnych warstwach atmosfery (w stratosferze i górnej troposferze) w wyniku reakcji jądrowych (np. ³H, ⁷Be, ¹⁴C) a także promieniowanie kosmiczne docierające do powierzchni ziemi z przestrzeni kosmicznej.

Tak, ponieważ grubość atmosfery osłabiającej/ekranującej promieniowanie kosmiczne nad lecącym samolotem jest mniejsza niż na powierzchni ziemi.

W większości regionów Polski moc dawki promieniowania jonizującego tła (od źródeł naturalnych w środowisku) mieści się w granicach od 0,05 do 0,2 μSv/h. Wszystkie niezbędne informacje na temat bieżącej sytuacji radiacyjnej w Polsce możliwe są do uzyskania na stronie internetowej Państwowej Agencji Atomistyki https://monitoring.paa.gov.pl/maps-portal/.